Salt Making in Barrigada during the War

(Every week or so the Guam Museum will be sharing something in the CHamoru language about our history, culture and folklore. This week we’ll share a story about a family trying to make salt during Japanese Guam in World War II. This post was inspired by a story written by the late Josefina Barcinas.)

Gi tiempon Chapones, tåya’ tenda nai i taotao siña humånao para u famåhan nu i nisisidat-ña.

Manmahuhuchom todu nu i Chapones.

Put hemplo, yanggen un nisisita asiga, pues siempre un hånao para i tasi.

Libiånu este para i mañåsaga gof hihot yan i tasi.

Put i mañåsaga ham Barrigada, i mås hihot na tåsi i Tasen Tongkan, pues in disidi na in fanhånao para este na tåsi.

I sigente diha, lameggai giya hami In chile’ i kestat-måmi yan todu klasen sahguan ya in tituhon i pinekkat para i tasi.

Annai lachågo’ yan la’åpmam esta desde ki manhånao ham, guaha gi manamko’ rumipara na esta in faloffanggue este siha na lugat.

Para i manhoben ti ma ripåra este sa’ kulan mamparerehu todu gi oriya gi halomtåno’.

Lao uno na bihu siguro gui’ na i gurupu kulan ha faloffafanggue un dangkolon sitkolo.

I gigiha, i yamo’nana gi fila, maleffa gui’ mamaisen petmisio anai manhålom todu gi halomtåno’.

Ha gåggao inasi’i gi espiriton i tano’ yan i taotaomo’na.

Gigon munhåyan gui’ in hingok i pangpang i napu.

Put ayu na suneda ma sodda’ i dinanche na chålan para i tasi.

Alos uttimos, annai esta kumekehomhom manasodda’ ham yan un taotao na ha papasto i ga’-ña guaka.

In faisen amånu na manggaige ham ha ya ilek-ña na manggaige ham ha’ trabiha giya Lalo’,

Ginen este na in tingo’ i biahen-mami tåtte Barrigada.

Guihi na diha, ti manmama’asiga ham para i famila

Lao i otro biahi siha, esta mansiguro ham put i chalan, yan anai mane’asiga ham, bula suette.

Related Posts

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *